کارتست – مدتی پیش لامبورگینی رکورد پورشه را در پیست نوربرگرینگ خورد! لامبورگینی اثبات کرد همه‌چیز قدرت موتور و خرت‌وپرت‌های دیگر نیست! چیزهای دیگری هم اهمیت دارند.
6.44.97، تایم اونتادور SVJ بود که حدود دو ثانیه از پورشه 911 GT2RS سریعتر است. موتور 12 سیلندر 6.5 لیتری به‌اندازه کافی روی هر ماشینی سریع است؛ اما چه اتفاقی افتاد که لامبو قصه ما پیست را رنده کرد؟ بهتر است از برادر کوچک‌تر شروع کنیم.
روزی روزگاری در روستایی به نام نوربرگ؛ پیستی به نام نوربرگ رینگ وجود داشت که آن را تکنیکی‌ترین و پر چالش ترین پیست جهان می‌خواندند (البته هنوز هم می‌خوانند!) اوراکان، داداش کوچک اونتادور، توسط پدرش لباس رزم پوشید و عزم میدان کرد؛ ولی لباس رزمش کمی فرق داشت! در آن روزگاران، مردمان جهان فکر می‌کردند که هوا از روی ماشین رد می‌شود و همین هست که هست! اما پدر اوراکان معتقد بود باید روی هوا تایم زد!
لامبورگینی آنقدر شوکه بود که خبرش را با پوشش استتاری منتشر کرد!
حقیقت این است که قدرت موتور همه‌چیز نیست! درواقع خودرو در محیطی حرکت می‌کند که زیرش آسفالت است و بالایش هوا؛ پس اگر بتوانیم از این دو چیز، درست بهره ببریم؛ می‌توانیم به شکستن رکورد جهانی امیدوار باشیم.
ALA یا “Aerodinamica Lamborghini Attiva” سیستمی است که می‌تواند به هوا دستور دهد تا چگونه در اطراف ماشین حرکت کند. شاید در نگاه اول کمی عجیب باشد؛ اما صبر کنید تا تعدادی مباحث پایه را بازکنیم. برای “جیمز می” شدن آماده‌اید؟!
نیروی درگ: همه ما زمان حرکت ماشین دستمان را از پنجره بیرون برده‌ایم. ولی این روزها با این جریمه‌ها، امکان این تجربه علمی از کودکان ما گرفته‌شده! زمانی که دستمان را از پنجره بیرون می‌بریم، نیرویی دست ما را به عقب فشار می‌دهد؛ این همان نیروی درگ است. به‌بیان‌دیگر، درگ، مقاومت یک شی در مقابل سیال است که با سرعت حرکت می‌کند.
هر چیزی یک ضریب درگ مخصوص دارد. از کله بچه‌ای که سرش از سانروف بیرون است تا مرسدس CLA که گربه رویش لیز می‌خورد. این عدد از صفر شروع می‌شود (بهترین حالت و غیرممکن‌ترین!) و بالا می‌رود (بدترین و ساده‌ترین حالت!)
نیروی درگ از فرمول زیر محاسبه می‌شود:
برای سرعت بیشتر، سوخت بیشتر می‌سوزانید. دلیلش همان درگ است!
نیروی لیفت: لیفت را بیشتر می‌شناسیم؛ لیفت اینجا، همان لیفت بدن‌سازی است! زمانی که سیال روی چیزی حرکت می‌کند؛ آن را به بالا یا پایین فشار می‌دهد(گاهی هم کاری ندارد و بالا پایینش نمی‌کند) اختلاف فشار هوا بین نقاط بالا و پایین یک جسم، باعث می‌شود هواپیما پرواز کند یا در حالت برعکس، خودرو فرمول یک به زمین بچسبد. زمانی که لیفت به سمت جاده باشد به آن دانفورس یا همان Down Force میگویند.
دقیقاً مثل ضریب درگ، ضریب لیفت هم داریم که نیروی حاصل از آن به‌صورت زیر به دست می‌آید:
چرا بعضی ماشین‌ها در سرعت‌های بالا به زمین می‌چسبند؟ دلیلش لیفت است!
بال یا وینگ: به قول جاهدی، بال داشته باشید تا پرواز کنید و ترافیک را رد کنید! درواقع جاهدی آن‌چنان هم حرف بیخودی نزده است. حداقل از اصول کار این قطعه خبر داشته؛ ولی برعکس!
باله‌ها زمانی روی خودرو کاربردی می‌شوند که نیاز به چسبندگی بیشتر یا بهبود آیرودینامیک احساس شود. در شکل زیر نقاط کم‌فشار و پرفشار باله را می‌بینید:
یک مشت “جیمز می” جات! آخرش این است که لیفت یا دانفورس دارید!
اصولاً هوا دوست دارد از جای پرفشار به‌جای کم‌فشار برود. همین مسئله باعث می‌شود تا نیروی لیفت یا دانفورس (بنا بر پرواز دوستی یا روی زمین دوستی!) ایجاد شود.
انتقال وزن: توضیح این دو کلمه از پس من برنمی‌آید! حقیقتاً انتقال وزن آنقدر پیچیده و سنگین است که به قول بابای اوراکان اینا:
اما خلاصه‌طوری می‌شود گفت: زمانی که ترمز می‌گیرید شما به همراه ماشینتان به جلو می‌روید و وزن بیشتری روی چرخ‌های جلو قرار می‌گیرد. زمانی که گاز می‌دهید وزن بیشتری به عقب می‌رود. در پیچ‌ها، زمانی که به راست می‌روید ماشین به چپ می‌رود؛ و زمان به چپ پیچیدن ماشین به راست می‌رود!
به چپ؛ راست! اینجا دنیای ماشین‌ها است!
تمام کلیت موردنیاز برای بحث روی فرزند وحشی لامبو اینا را در همین چند جمله خلاصه کردم؛ اما توصیه می‌کنم، حتی اگر رانندگی حرفه‌ای نمی‌کنید، اصول انتقال وزن را یاد بگیرید؛ خوب است!
میم، دال، دال؛ مستقیمی، درگ، دانفورس!
برای همه واضح است که اگر مقاومت کمتری در مقابل هوا داشته باشید؛ حداکثر سرعتتان بیشتر است. اگر شک دارید، به ماشین‌های سنگین نگاه کنید. بادشکن برای این منظور بالای سقف پیچ شده است. البته ماشین‌های سنگین برای مصرفِ سوختِ کمتر این کار را می‌کنند؛ و این مسئله اثبات می‌کند: “مقاومت کمتر هوا، بهتر است!”
پ، دال، دال؛ پیچ، درگ، دانفورس!
هرچقدر در مستقیمی درگ کمتر خوب بود؛ در پیچ‌ها، دانفورس بیشتر بهتر است!
به‌طور تجربی اثبات‌شده هرچقدر نیروی عمودی روی چرخ بیشتر باشد اصطکاک بیشتری دارید. این اصطکاکِ بیشتر، همیشه مورد نفرت ماشین بازهاست اما صبر کنید! زمانی که اصطکاک بیشتری داشته باشید تندتر می‌پیچید؛ چرا؟
با سؤال جواب می‌دهم! چرا تایر 205 بهتر از تایر 185 می‌پیچد و پایدارتر است؟ چون اصطکاک بیشتری دارد!
بررسی دقیق این بحث را به مقاله تایرها موکول می‌کنم؛ آنجا بهتر می‌فهمید چرا اصطکاک بیشتر تایر خوب است!
از جیمز می خسته شدید؟ ازاینجا به بعد مال شماست!
به بوگاتی ویرون نگاه کنید. در ترمز گیری بال عقب زاویه تقریباً عمودی می‌گیرد و در مستقیمی‌ها برعکس. سیستم پیشرفته آیرودینامیک فعال با روح و روان آدم بازی می‌کند؛ مهم نیست روی لافراری باشد یا هوایرا؛ در هر حالتی، خون ماشین‌سواران را جوش می‌آورد.
سیستم‌های معمول آیرودینامیک فعال یا به زبان خودمان “Active Aerodynamics” با فشار بالای روغن کار می‌کنند. دلیل استفاده از داستان مدار هیدرولیک این است که بتواند در مقابل نیروی باد یا همان نیروی درگ مقاومت کند.
از زمانی که فرمان برقی، فرمان هیدرولیک را توی جیبش گذاشت مدت زیادی نمی‌گذرد. مدار فرمان هیدرولیک پر از ادوات بیخود و سنگین است. این مسئله برای یک سوپر اسپرت، یعنی باخت بی‌چون چرا مقابل رقبای قدر!
ALA از چه چیزهایی تشکیل‌شده است؟
زمان آن رسیده تا مدارهای هیدرولیک آشغال را دور بریزیم و سیستم‌های برقی سبک و هوشمند را جایگزین کنیم. حالا دریچه‌ای داریم که می‌توانیم بگوییم چقدر باز شود و او هم می‌گوید: چشم!
در سیستم ALA سه قطعه اصلی وجود دارد:
اسپویلر در جلو: این قطعه می‌گوید چقدر هوا از زیر ماشین رد شود؛ و چقدر هوا به شیشه جلو بخورد.
اسپویلر فعال جلو
بال عقب: یک بال ثابت در عقب که مثل ماست سر جایش خشکش زده!
بال فعال عقب
موتور: این‌ها را نمی‌بینید ولی کار مهمی انجام می‌دهند!
این سه قطعه در کنار کانال‌های طراحی‌شده روی بدنه، کاری می‌کنند تا سلطان نوربرگرینگ به‌زانو دربیاید.
ALA چگونه کار می‌کند؟
در یک کلمه به‌آسانی!
دو کانال هوا در اوراکان وجود دارد:
کانال هوای جلو: هوا از دهنه اسپلیتر واردشده و به پایین یا بالای خودرو می‌رود.
کانال هوای عقب: هوا از زیر ماشین و از کنار موتور رد می‌شود؛ درنهایت زیرِ باله ِعقب را هدف می‌گیرد.
برای حالت میم، دال، دال، اوراکان به حداقل نیروی دانفورس نیاز دارد؛ پس باید هوا را به بهترین شکل ممکن از روی بدنه رد کند(که همان سخت‌ترین حالت بود!)
برای رسیدن به کمترین درگ، اوراکان، کانال اسپلیتر جلو را باز می‌کند تا هوا به زیر خودرو برود. این مسئله باعث کاهش خلأ زیر خودرو می‌شود و وزن کاذب (در اثر ایجاد خلأ) تقریباً از بین می‌رود. در ادامه، هوایی که زیر خودرو رسیده برای نرسیدن به دیفیوزر باید خارج شود(که بازهم خدایی نکرده دانفورس نداشته باشیم) پس کانال عقب هم باز می‌شود و هوای بیشتری به زیر بال عقب پرتاب می‌کند؛ تا فشار زیرو بالای باله یکسان شود و عملاً باله بی‌تأثیر شود!
گام اول: هدایت هوا به زیر ماشین
گام دوم: کشیدن هوا از زیر ماشین به سمت بال
تخته گاااااااااززز!
پ، دال، دال! عکس همه داستان‌های بالا!اسپلیتر جلوبسته می‌شود؛ و دریچه پایین هم‌بسته می‌شود. درواقع خودمان را به آب‌وآتش می‌زنیم تا اختلاف فشار زیرو بالای باله به حداکثر برسد؛ پس بیشترین نیروی رو به پایین راداریم! ” بیشترین نیروی دانفورس” چقدر است؟ اعداد میگویند حدود 7.5 برابر مقدار استاندارد اوراکان!
گام اول: بسته شدن اسپویلر
بسته شدن شیر فلکه “باد زیر بال ده!”
تررررررمززززز!
همین؟ نه….!
من هم دوست داشتم همین‌جا تمام کنم ولی باید بگویم هنوز به قسمت جذاب داستان نرسیده‌ایم! اگر خسته شدید بروید میوه بخورید و نفسی تازه کنید؛ ولی حواستان باشد چاقو دم دستتان نباشد!
انتقال وزن را یادتان هست؟ زمانی که به سمت راست می‌پیچیم، وزن خودرو به سمت چپ می‌رود؛ و وزن بسیار ناچیزی روی چرخ‌های راست خودرو باقی می‌ماند. مسئله اینجاست که ما چهارچرخ داریم ولی به‌اندازه 2 چرخ اصطکاک داریم! (شاید هم کمی بیشتر!)
برای گرفتن چسبندگی بیشتر، نیاز داریم تا روی آن دوچرخ ملعون که از زیر کار شانه خالی کرده‌اند، وزن بیشتری بگذاریم. سیستم هوشمند ALA، با برقراری حالت “پیچ” برای دوچرخ بی‌وزن و برقراری حالت ” مستقیمی” برای دوچرخ وزن‌دار؛ کاری می‌کند تا خودرو به حداکثر چسبندگی برسد.
از زیر کار در رفته‌گان با ALA به کار خود ادامه می‌دهند!
از دنیا دیگر چه می‌خواهید؟ اونتادور SVJ !
داداش بزرگه چگونه کار می‌کند؟!
اونتادور هم، پسر همان پدر است! پس همان لباس رزم را به تن کرده ولی کمی بزرگ‌تر!
اسپلیتر جلو و بال عقب و داستان‌های تکراری؛ ولی این بار کمی قدرت بیشتری داریم. پس انتظار می‌رود نتیجه بهتری بگیریم. اما نتیجه، بهتر نیست؛ عالی است!
پس از حدود دو ماه دور در نوربرگرینگ و تست‌های مختلف، رکورد 6.44.97 ثانیه‌ای ثبت شد و اونتادور تبدیل به غول شکست‌ناپذیر نوربرگرینگ شد (فعلاً!)
با 30 اسب بخار بیشتر حدود 20 ثانیه سریعتر شد این بشر!
درنهایت…
شاید وقت آن باشد تا از موتور و تعلیق و شاسی دل بکنیم و به هوا و زمین چنگ بزنیم! ظاهراً سود آن‌ها برایمان بیشتر است!
